Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol ve AB Enerji Komiseri Dan Jorgensen, Brüksel’de yaptıkları açıklamalarla Avrupa Birliği’nin Rus gazı ve petrolünden tamamen çıkış takvimini duyurdu. Von der Leyen “Bu, Avrupa için ve Rus fosil yakıtlarından bağımsızlığımız için iyi bir gün” derken, Jorgensen “Bugün Rus gazının musluklarını kapatıyoruz” ifadelerini kullandı.
Avrupa Birliği, Ukrayna savaşıyla hızlanan enerji bağımlılığını sona erdirme sürecinde yeni ve kritik bir eşiği geride bıraktı. Brüksel’de düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Ursula von der Leyen, Fatih Birol ve Dan Jorgensen, Rusya’dan yapılan doğal gaz ve petrol ithalatının aşamalı olarak tamamen durdurulacağını açıkladı.
VON DER LEYEN: “RUS FOSİL YAKITLARINA BAĞIMLILIĞIMIZI BİTİRİYORUZ”
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, konuşmasında son üç yılda yürütülen REPowerEU programı sayesinde enerji denkleminde köklü bir değişim yaşandığını vurguladı. Rusya’dan ham petrol ithalatının yüzde 26’dan yüzde 2’ye gerilediğini hatırlatan von der Leyen, AB’nin bugün geldiği noktayı şöyle özetledi:
“REPowerEU planımızla, son on yılların en kötü enerji krizinin üstesinden geldik. Enerji güvenliğini sağlarken hep birlikte enerjiden tasarruf ettik, tedarikçilerimizi güvenilir ortaklara yönelterek çeşitlendirdik ve yenilenebilir ile nükleer enerjiye benzeri görülmemiş bir hızla yatırım yaptık.”
Von der Leyen, bugün AB’de elektriğin yarısının yenilenebilir kaynaklardan, düşük karbonlu enerji üretiminin ise (nükleer dahil) yüzde 74’e ulaştığını belirtti. Rusya’dan fosil yakıt ithalatındaki azalmanın Moskova’nın savaş bütçesine de doğrudan yansıdığını vurgulayan von der Leyen, şunları söyledi:
“Savaşın başında fosil yakıtlar için Rusya’ya ayda 12 milyar Euro ödüyorduk. Şimdi bu rakam ayda 1,5 milyar Euro’ya düştü. Hâlâ çok fazla. Bunu sıfıra indirmeyi hedefliyoruz.”
Von der Leyen, Rusya’nın Ukrayna’nın enerji altyapısını her kış yeniden hedef aldığını hatırlatarak, AB’nin Ukrayna’ya enerji desteğinin süreceğini vurguladı. Halihazırda 16 binden fazla güç jeneratörü ve transformatör sağlandığını, Birlikten Ukrayna’ya 2 gigawatt’ın üzerinde elektrik ihracatı yapıldığını aktardı.
“Bu, Avrupa için ve Rus fosil yakıtlarından bağımsızlığımız için iyi bir gün. Çünkü Avrupa’yı bu şekilde dirençli hale getiriyoruz.”
BİROL: “YARIM ASIRLIK RUSYA BAĞIMLILIĞI SONA ERİYOR”
Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, toplantıda yaptığı konuşmada, alınan kararın yalnızca Avrupa için değil, küresel enerji dengesi açısından da “tarihi” nitelik taşıdığını vurguladı.
“Onlarca yıl boyunca Rusya, Avrupa’nın bir numaralı enerji tedarikçisi, özellikle de doğal gaz tedarikçisi oldu. Ve bugün bu hikâyenin sonuna geliyoruz.”
Birol, 1970’lerde Avrupa’nın Rusya’yı Ortadoğu petrolüne alternatif olarak gördüğünü, ancak bu tercihin zaman içinde aşırı bağımlılığa dönüştüğünü hatırlattı. 2004 yılında Avrupa’nın Rus gazına bağımlılığının yüzde 30 seviyesinde olduğunu, 2019’da ise Avrupa gazının yaklaşık yarısının Rusya’dan geldiğini söyledi.
“Enerji dünyasında tek bir ülkeye aşırı bağımlılık, çok kısa sürede ciddi jeopolitik kırılganlıklara dönüşebiliyor. Bu nedenle enerji güvenliği için bir numaralı altın kuralım çeşitlendirmedir.”
Birol, son üç yılda yenilenebilir enerji kapasitesinde yüzde 40’lık artış yaşandığını, nükleer enerjiden çıkmayı planlayan bazı ülkelerin bu politikalarını gözden geçirerek nükleer santrallerini devrede tutma kararı aldığını ifade etti. AB’nin gazda ortaya koyduğu bu “başarı hikâyesinin” gelecekte petrol ve nükleer yakıt tedariğinde de tekrarlanması gerektiğini vurguladı.
JORGENSEN: “BUGÜN RUS GAZININ MUSLUKLARINI KAPATIYORUZ”
AB Enerji Komiseri Dan Jorgensen ise kararın siyasi ve stratejik boyutuna dikkat çekti. Jorgensen, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in enerjiyi bir baskı ve şantaj aracı olarak kullandığını belirterek, AB’nin bu bağımlılığa son verme kararlılığını şu sözlerle dile getirdi:
“Bugün gerçekten Avrupa için iyi bir gün. Ukrayna için iyi bir gün. Ve Rusya için çok kötü bir gün. Bugün Rus gazının musluklarını kapatıyoruz. Bu tarihi bir karar, eşi benzeri görülmemiş bir karar ama gerekli bir karar.”
Jorgensen, Rusya’ya “Artık yeter ve bir daha asla” mesajı verdiklerini söyleyerek, yeni düzenlemenin takvimini detaylandırdı:
- Düzenleme yürürlüğe girdikten altı hafta sonra yeni kısa ve uzun vadeli gaz sözleşmeleri yasaklanacak.
- Mevcut uzun vadeli LNG sözleşmeleri 1 Ocak 2027 itibarıyla sona erecek.
- Mevcut uzun vadeli boru hattı sözleşmeleri 31 Aralık 2027’de durdurulacak.
- Mevcut kısa vadeli LNG sözleşmeleri Nisan 2026’da, boru hattı sözleşmeleri ise Haziran 2026’da sonlandırılacak.
Bu takvim doğrultusunda Rus gazının 2027 sonbaharında AB pazarlarından tamamen çıkması öngörülüyor.
Jorgensen, gazın ardından petrol cephesinde de yeni bir adım atılacağını duyurdu:
“Gelecek yılın başında, tüm Rus petrolü ithalatını yasaklamak için bir yasa teklifi sunacağız. Bunu mümkün olan en kısa sürede ve en geç 2027 sonuna kadar yapmak zorundayız.”
Son olarak, alınan kararın AB vatandaşları için güvenlik, ekonomi için istikrar ve Avrupa için stratejik bağımsızlık anlamına geldiğini vurgulayan Jorgensen, “Bir kez daha Ukrayna’nın yanındayız” mesajını yineledi.
