Türkiye'de son dönemlerde yaşanan zehirlenme olayları, gıda güvenliği ve kimyasal madde kullanımı konularında ciddi endişeler yarattı. Özellikle kalabalık düğün organizasyonlarında tavuk kaynaklı toplu zehirlenmelerin sık görülmesi ve İstanbul'da Böcek ailesinin yaşamını yitirdiği kimyasal kaynaklı zehirlenme vakası, uzmanların uyarılarını artırmasına neden oldu.
Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Tıbbi Toksikoloji Uzmanı Dr. Vildan Özer, Türkiye'de en sık karşılaşılan zehirlenme türünün gıda kaynaklı zehirlenmeler olduğunu belirtti.
SOĞUK HAVADA TAVUK ÜRÜNÜ SAKLAMA YANILGISI
Dr. Özer, soğuk hava koşullarının başlamasıyla birlikte halk arasında yaygınlaşan "Tavuk ürünleri soğukta bozulmaz" şeklindeki yanlış düşünceye dikkat çekti. Uzman, bu algının ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını ve özellikle tavuk ürünlerinin dışarıda bekletilmesi veya uzun süre marinasyon için dışarıda bırakılmasının tehlikeye davetiye çıkardığını kaydetti.
Özer, et ürünlerinin sıcak havalarda bozulacağı, soğuk havalarda ise sorun olmayacağı yönündeki yanlış algı nedeniyle, marine edilen tavuk ürünlerinin dışarıda bekletilmesi sırasında ciddi zehirlenmelerle karşılaşıldığını vurguladı.
Tavuk ürünlerinin saklama koşulları hakkında ise şu bilgileri verdi:
-
Tavuk ürünleri alındığında hızlı tüketilmesi gerekir.
-
Dışarıdan alınan tavuk ürünleri buzdolabında en fazla 48 saat bekletilmelidir.
-
Bekletilecekse, buzdolabının en soğuk olan alt rafında tutulmalıdır.
Gıda zehirlenmesinden şüphelenmeye neden olacak belirtiler; şüpheli bir yemek yeme öyküsü sonrası ilk 8 saatte başlayan bulantı, kusma ve ishaldir. Mantar veya şüpheli tavuk/et ürünleri tüketildiyse ve bu şikayetler ortaya çıktıysa hastaneye başvurmak gerektiği belirtildi.
KİMYASAL ZEHİRLENMELERDE TANI GÜÇLÜĞÜ UYARISI
Dr. Vildan Özer, İstanbul'da yaşanan Böcek ailesi olayına benzer kimyasal kaynaklı zehirlenmelerde, kullanılan ajanın halk tarafından anlaşılmasının mümkün olmadığını ifade etti. Özer, Adli Tıp Laboratuvarlarının dahi geniş kimyasal ajan tespit yöntemlerine rağmen, kişilerin ne sebeple zehirlendiğinin bazen bir hafta, on gün içinde ortaya çıkabildiğini söyledi.
Uzmana göre, kimyasal ajanlardan kaynaklanan zehirlenmeyi hekimin veya halkın tahmin etmesi oldukça güç olabilir. Bunun tek önleme yolunun ise panzehiri de olmayan bu tür ajanlara kolay ve ucuz şekilde erişimin engellenmesi ve denetimlerin artırılması olduğu belirtildi.
Böcek ailesinin yaşadığı olayın, muhtemelen hamam böceği veya tahtakurusuna yönelik bir ilaçlama uygulaması olduğu düşünülmekle birlikte, bu tür ajanların insanların aktif olarak bulunduğu yaşam alanlarında kullanıma uygun olmadığı ve bu koşullar için ruhsatlandırılmadığı vurgulandı. Yani, "yanlış ürün yanlış amaçla kullanılmıştır."
ZEHİRLENME BELİRTİLERİ VE TANI ÖYKÜSÜ
Kimyasal maruziyet sonrası en sık görülen bulguların da genellikle bulantı, kusma ve ishal olması nedeniyle birçok kişinin bunu gıda zehirlenmesi sanabileceği ifade edildi.
Dr. Özer, zehirlenme vakalarının çok azında laboratuvar tetkikleri ile tanı koymanın mümkün olduğunu, çoğu kimyasal zehirlenmede kan tahlillerinin tanı koydurucu olmadığını dile getirdi. Bu nedenle, kan tahlilleriyle saptanamayan zehirlenme durumlarında tanıya yardımcı olabilecek en değerli unsurun, hastanın verdiği kapsamlı ve ayrıntılı öykü olduğunun altı çizildi.
Ayrıca, tahlillerde bir bulgu çıkmamasının, zehirlenme olmadığı anlamına gelmediği, bulantı ve kusma gibi şikayetlerin her hastalıkta ortaya çıkabileceği ve kesin bir yargıya varmanın her zaman mümkün olmadığı ifade edildi.
ULUSAL ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ (UZEM) HATTI: 114
Tıbbi Toksikoloji Uzmanı Dr. Vildan Özer, tüm vatandaşların zehirlenme şüphesi durumunda veya hastaneye ulaşımın zor olduğu kırsal bölgelerde, 24 saat hizmet veren Ulusal Zehir Danışma Merkezi'ni (UZEM) 114 hattından arayabileceklerini belirtti.
eBu hattın sadece zehirlenme durumlarında değil, aynı zamanda bilgi almak için de kullanılabileceği kaydedildi. Vatandaşların bulundukları yer fark etmeksizin 114'ü arayarak zehirlenme açısından değerlendirme ve yönlendirme alabileceği, hastaneye gidip gitmemeleri gerektiği konusunda bilgi edinebileceği uyarısı yapıldı.
