Sudan’ın Darfur bölgesindeki El-Faşer kentinde yaşanan askeri çöküşün, kritik bir iletişim kesintisiyle başladığı ortaya çıktı. Middle East Eye’ın ulaştığı askerlere, komutanlara ve telekomünikasyon çalışanlarına göre, 26 Ekim’de tüm telsiz, uydu telefonu ve radyo sistemleri devre dışı kaldı.
O gün, Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ve onlarla ittifak halindeki Ortak Güçler (Joint Forces), kenti kuşatan Hızlı Destek Güçleri’nin (RSF) yoğun saldırısı altındaydı. Middle East Eye'de yer alan habere göre, akşam saatlerinde iletişim tamamen koptu; cephedeki birlikler, Hartum’daki merkezle ve Port Sudan’daki siyasi liderlikle bağlantı kuramadı.
Komutanlar gece yarısı, savunmanın sürdürülemeyeceğini değerlendirerek birliklerin şehirden çekilmesine karar verdi. Ancak çekilme emrinden haberi olmayan birçok asker savaşarak öldü, kaçarken vuruldu ya da kendi başına kaçış yolları aramak zorunda kaldı.
BİR KENTİN DÜŞÜŞÜ
El-Faşer, 18 aydır süren kuşatma boyunca 260 binden fazla sivilin mahsur kaldığı bir şehir haline gelmişti. RSF, şehrin etrafına 31 kilometre uzunluğunda toprak duvarlar örmüş, su ve gıda girişini neredeyse tamamen kesmişti.
Askerler, kenti dört savunma hattıyla koruduklarını, bunların mevziler, tüneller ve ağır silahların konuşlandığı tabyalarla desteklendiğini aktardı. Ancak RSF’nin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) tarafından tedarik edilen insansız hava araçları (İHA) ve gelişmiş silah sistemleriyle donatıldığı iddia ediliyor.
Bir komutan, “RSF’ye özellikle İHA’lar ve elektronik karıştırma cihazları sağlandı. Ama bizi asıl bitiren, iletişim hatlarının çökmesiydi” dedi.
KUŞATMA ALTINDA SESSİZLİK
Sudan’daki savaşın başladığı Nisan 2023’ten bu yana telekomünikasyon altyapısının büyük kısmı tahrip oldu. Ekim sonunda, Darfur ve Kordofan bölgelerinde cep telefonu ve internet bağlantıları tamamen çöktü.
El-Faşer’deki birlikler, BAE merkezli Thuraya uydu telefonlarını ve Starlink uydu internetini kullanarak iletişim kuruyordu. Ancak tanıklar, 24–26 Ekim arasında bu sistemlerin de çalışmadığını söylüyor.
Bir teknoloji uzmanı, “İki İHA her gün beş saat boyunca şehrin üzerinde uçtu. O sırada hiç kimse Starlink’e bağlanamadı” dedi. Bu İHA’ların Çin yapımı sinyal bozucular taşıdığı düşünülüyor.
Bazı görsellerde, RSF savaşçılarının Wolves Team ve Norinco üretimi sinyal bozucu sistemler kullandığı görülüyor. Uzmanlar, bu cihazların kısa menzilli İHA’ları etkisiz hale getirmek için tasarlandığını, ancak büyük ölçekli iletişim kesintilerine de yol açabileceğini belirtiyor.
KAOTİK GERİ ÇEKİLME
İletişim hatları çöktüğünde, El-Faşer’deki operasyon merkezi şehir üniversitesindeydi. Komutanlar karanlıkta bir araya gelmeye çalıştı; bazıları ışıklarını kapatılmış araçlarla ilerledi, bazıları yürüyerek geldi. Toplantının sonunda çekilme kararı alındı. Kaynaklara göre, plan önce üst düzey komutanların çıkarılmasını öngörüyordu. Ardından ağır silahlar ve mühimmat taşındı. Ancak çekilme sivil mahallelerde kaosa dönüştü.
Bir kaynağa göre, “Bazı komutanlar bir hastanede saklandı. Kısa süre sonra bina İHA saldırısıyla vuruldu” dedi.
El-Faşer’in kuzeyinde kalan birlikler ve sivillerin çoğu, çekilme emrinden habersizdi. Kentin düşmesiyle birlikte, RSF’nin sivillere yönelik infazlar, toplu tecavüzler ve yağmalama eylemleri gerçekleştirdiği bildirildi.
BAĞLANTI KOPTU, SAVUNMA BİTTİ
Sudanlı yetkililer, şehirde yaşanan çekilmenin herhangi bir “anlaşma” sonucu olmadığını, iletişim kesintisinin doğal sonucu olduğunu vurguluyor. Darfur Valisi Minni Minawi’nin danışmanı Muhammed Hamado, “Ön cepheyle arka hat arasındaki bağlantı kesildiğinde savaşamazsınız. Her şey orada çöktü” dedi.
El-Faşer’in düşmesi, savaşın seyrinde dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. RSF’nin ilerleyişi, kuzey Darfur’un tamamında kontrolün el değiştirmesine neden oldu. Uzmanlara göre, iletişim altyapısına yönelik bu tür saldırılar, modern savaşlarda “görünmeyen bir cephe” haline geliyor.
