Türkiye genelinde perakende sektörünü derinden etkileyen kira krizinde gerginlik tırmanıyor. Enflasyonun altında kalan satışlar ve kontrolsüz kira talepleri, hem büyük zincir markalarını hem de küçük esnafı adeta kıskaca almış durumda. Sektör temsilcileri, artan maliyetlerin ve fahiş kira taleplerinin ticari hayatta ciddi sorunlara yol açtığını belirtiyor. Türkiye genelinde her üç markadan ikisi mülk sahipleriyle mahkemelik olurken, küçük esnaf ise sektörden çekilmek zorunda kalıyor.
Deutsche Bank'ın "Dünya 2025 Kira Raporu"na göre, İstanbul son beş yılda dolar bazında %193'lük artışla kiraların en fazla yükseldiği şehir oldu. Özellikle Teşvikiye ve Bağdat Caddesi gibi prestijli bölgelerde kira bedelleri milyon TL seviyelerine ulaştı.
MARKALAR İÇİN YÖNETİLEMEYEN MALİYETLER
Ekonomim'in haberine göre, Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, perakendecilerin artık maliyetleri yönetemediğini ve dava süreçlerinin kaçınılmaz hale geldiğini vurguluyor. "Altı kata kadar artış isteyenler var. Sabit kira ve cirodan pay ödememize rağmen bu taleplerle karşılaşıyoruz" diyen Öncel, AVM'lerdeki adaletsiz kira kıyaslamalarının da mahkemeye taşındığını belirtiyor.
Öncel, perakende sektörünün mevcut durumda "kontrollü zarar" ettiğini ve nakit akışı yönetmeye çalıştığını ifade ediyor. Kira artışlarına çözüm olarak devletin mülk sahiplerinin gelir vergisinde indirime gitmesini öneren Öncel, bu sayede mülk sahiplerinin de gönüllü olarak kira artışlarını makul seviyelerde tutabileceğini savunuyor.
KİRALAR NEDEN YÜKSELİYOR?
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç ise konuya farklı bir bakış açısı getiriyor. Kira artışlarının yalnızca kiracıların değil, mülk sahiplerinin de artan maliyetleriyle bağlantılı olduğunu söyleyen Avdagiç, AVM yatırımcılarının döviz kredilerini TL'ye çevirmesinin finansal dengeleri bozduğunu belirtiyor. Avdagiç'e göre, ticari mülklerin yüksek yatırım maliyetleri ve geri dönüş süreleri, kira bedellerini yükselten ana faktörlerden biri. Özellikle Bağdat Caddesi gibi bölgelerde mülk fiyatlarının 400-500 milyon TL'yi aşmasının, yatırımcıların kira beklentilerini yükselttiğini söylüyor.
KÜÇÜK ESNAFIN ÖMRÜ KISALIYOR
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, kontrolsüz kira artışlarının küçük esnafı hızla yok ettiğini dile getiriyor. Palandöken'e göre, bir esnafın ortalama ömrü artık üç yıla kadar düşmüş durumda. Kira artışlarının yanı sıra, on yılı dolduran kiracılar için tahliye kolaylığı sağlanması da esnafın geleceğe dönük plan yapmasını engelliyor.
Palandöken, kira artışlarının yapılan işle orantılı olması gerektiğini vurgulayarak, artan maliyetlerin doğrudan tüketiciye yansıtılmak zorunda kaldığını belirtiyor. Çözüm olarak perakende sektörünü düzenleyen bir yasanın çıkarılmasını ve kira artışlarında devletin müdahil olmasını öneriyor. Aynı sokakta benzer işletmelerin açılmasının önüne geçilmesi, kira stopajındaki çifte vergilendirmenin kaldırılması ve tahliyelerde denge mekanizması kurulması gibi talepleri de dile getiriyor.
