Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bankaların 2025 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile dördüncü çeyreğe yönelik beklentilerini içeren "Banka Kredileri Eğilim Anketi"ni yayımladı. Anket sonuçları, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşemenin sürdüğünü ve kredi taleplerinde dördüncü çeyrekte belirgin artış beklentisi olduğunu ortaya koydu.
İŞLETME KREDİLERİ STANDARTLARI
2025 yılının üçüncü çeyreğinde bankaların kullandırdıkları işletme kredilerinde uyguladıkları standartlarda belirgin bir değişim gözlenmedi. Ancak detaylı incelemede şu farklılıklar dikkati çekti:
-
Vade: Uzun vadeli kredilerde ciddi değişim gözlenmezken, kısa vadeli kredilerde uygulanan standartlarda gevşeme görüldü.
-
Para Cinsi: TL kredilerde uygulanan standartlar gevşerken, Yabancı Para (YP) cinsinden kredilerde uygulanan standartlar sıkılaştı.
-
Ölçek: KOBİ'lere ve büyük işletmelere verilen kredilerde uygulanan standartlar gevşedi.
Bankalar, 2025 yılının dördüncü çeyreği için ise işletmelere verilen kredilerde uygulanan standartların, YP krediler ve büyük işletmelere kullandırılan krediler hariç olmak üzere, gevşeyeceğini öngörüyor.
BİREYSEL KREDİ STANDARTLARINDA DEĞİŞİM YOK
Anket sonuçlarına göre, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde konut ve taşıt dahil tüm bireysel kredilerde uygulanan standartlarda belirgin bir değişim olmadı. Bankalar, yılın dördüncü çeyreği için de tüm bireysel kredi türlerinde uygulanan standartlarda aynı seyrin devam edeceği ve belirgin bir değişim olmayacağı kanaatinde.
KREDİ TALEPLERİNDE BELİRGİN ARTIŞ BEKLENTİSİ
Kredi talebi açısından üçüncü çeyrekte işletmelere verilen kredilere yönelik talepte genel bir azalış görüldü. Kısa ve uzun vadeli kredi talepleri azalırken, TL kredi talebinde belirgin bir değişim olmadı, YP kredi talebi ise arttı. Ölçek bazında KOBİ'lere verilen kredilerde talep artarken, büyük işletmelere verilen kredilerde talep azaldı.
Önemli bir beklenti olarak, bankalar 2025 yılının dördüncü çeyreğinde işletmelere verilen tüm kredilerde belirgin bir talep artışı öngörüyor. Bireysel kredilerde ise üçüncü çeyrekte konut ve diğer bireysel kredilere talepte artış, taşıt kredi talebinde ise azalış görülürken; dördüncü çeyrek için tüm bireysel kredi türlerinde talebin belirgin şekilde artacağı bekleniyor.
FONLAMA KOŞULLARI GEVŞİYOR
Bankaların fon sağlama imkanlarının gelişimine ilişkin incelemeler, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarında belirgin bir gevşeme dikkati çektiğini gösterdi. Bu gevşemede özellikle yurt dışı fonlama maliyeti ile diğer koşul ve kurallar etkili oldu. Bankalar, 2025 yılının dördüncü çeyreğinde de yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki bu gevşemenin devam etmesini bekliyor.
UYGULANAN KREDİ KOŞUL VE KURALLARI
İşletmelere kullandırılan kredilerde uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, üçüncü çeyrekte ortalama krediler üzerindeki kar marjında azalış, daha riskli krediler üzerindeki kar marjında ise artış görüldü. Kredi ya da kredi limitinin büyüklüğüne ilişkin koşul ve kurallar gevşerken, kredi sözleşmesi özel koşulları ile vadeye ilişkin koşul ve kurallar sıkılaştı.
Bireysel kredilerde ise:
-
Konut kredilerinde ortalama ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjı temelde aynı kaldı.
-
Taşıt ve diğer bireysel kredilerde ise ortalama ve daha riskli krediler üzerindeki kar marjları bir miktar azaldı.
