Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021-2023 dönemini kapsayan “İl Seviyesinde Beşeri Sermaye Endeksi” sonuçlarını yayımladı. Dünya Bankası metodolojisiyle hazırlanan endeks, bir çocuğun yaşadığı ülkede sağlık ve eğitim koşulları göz önünde bulundurularak 18 yaşına geldiğinde ulaşacağı üretkenlik seviyesini ölçüyor.
Endeks 0 ile 1 arasında değer alırken, değerin 1’e yaklaşması daha yüksek üretkenliği ifade ediyor. TÜİK’in yayımladığı verilere göre, 2023 yılı itibarıyla Türkiye genelinde beşeri sermaye endeksi 0,690 oldu. Bu değer, 2022 yılında kaydedilen 0,696’ya göre %0,9’luk bir düşüşe işaret ediyor. 2021’de ise endeks 0,693 düzeyindeydi.
Beşeri sermaye endeksi üç bileşenden oluşuyor: hayatta kalma, sağlık ve eğitim. 2023’te hayatta kalma endeksi 0,985 ile önceki yıla kıyasla %0,3 gerilerken, sağlık endeksi 0,966 ile %0,2 artış gösterdi. Ancak eğitim endeksindeki %0,8’lik düşüş, 0,725 seviyesine gerileyerek genel endeksteki düşüşte etkili oldu.
AB ORTALAMASI TÜRKİYE’NİN ÜZERİNDE
Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde 2020 yılı itibarıyla beşeri sermaye endeksi ortalaması 0,730 seviyesinde. En yüksek endeks değerine sahip ülkeler Finlandiya (0,796), İsveç (0,795) ve İrlanda (0,793) olurken, en düşük değerler Romanya (0,584), Bulgaristan (0,614) ve Slovakya (0,665) olarak kaydedildi. Türkiye’nin 2023 değeri olan 0,690 bu ortalamanın altında kalıyor.
İL BAZINDA EN YÜKSEK DEĞER ÇANAKKALE’DE
2023 yılında Türkiye genelinde beşeri sermaye endeksinin en yüksek olduğu il 0,781 ile Çanakkale oldu. Çanakkale’yi sırasıyla Antalya (0,761), Erzincan (0,756), Eskişehir (0,755) ve Rize (0,749) izledi. En düşük endekse sahip iller ise 0,599 ile Şırnak, ardından Ağrı, Şanlıurfa, Gümüşhane ve Muş şeklinde sıralandı.
DEPREM BÖLGESİNDEKİ İLLERDE CİDDİ GERİLEME
2021-2023 döneminde beşeri sermaye endeksinin en çok artış gösterdiği il, 0,026 puanla Çanakkale olurken; Uşak (0,022 puan) ve Siirt, Antalya, Erzincan (her biri 0,017 puan) artışla takip etti. Öte yandan, 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen iller sıralamanın sonunda yer aldı. Hatay’da endeks 0,066 puan azalırken, Adıyaman’da 0,059 ve Kahramanmaraş’ta 0,048 puanlık düşüş yaşandı. Manisa (-0,024) ve Malatya (-0,022) da düşüş yaşayan iller arasında yer aldı.
